Partij voor de Dieren neemt leiding in verbeteren Europese landbouwstrategie
‘Minder gif, minder antibiotica en minder dieren!’ Vorige week presenteerde Anja Hazekamp, Europarlementariër van de Nederlandse Partij voor de Dieren, plannen voor een eerlijk, gezond en duurzaam voedselsysteem ‘van boer tot bord’. ‘De manier waarop wij in Europa ons voedsel produceren, heeft grote effecten op ons klimaat, het milieu, de gezondheid en het welzijn van mensen en dieren wereldwijd,’ aldus Hazekamp. ‘Daarom doen we concrete aanbevelingen om de milieu- en klimaatvoetafdruk van ons voedselsysteem drastisch te beperken en om voedsel en de productie daarvan gezonder te maken.’
Anja Hazekamp presenteert de plannen ter verbetering van de ‘Van boer tot Bord’-strategie aan het Europees Parlement © European Union 2021 - Source: EP
Deze en vorige week staat de ‘Farm to Fork’-strategie hoog op de agenda van het Europees Parlement. Deze landbouwstrategie werd in mei vorig jaar door de Europese Commissie gepresenteerd; ‘een eerste aanzet om te komen tot een duurzamer en gezonder voedselsysteem’, aldus Anja Hazekamp, ‘maar nog verre van perfect.’ Daarom schreef ze als rapporteur van de commissie Milieu, Volksgezondheid en Voedselveiligheid een ambitieus vervolgplan, in samenwerking met de commissie Landbouw en Plattelandsontwikkeling. Daarover wordt binnenkort door het voltallige parlement gestemd.
‘Gezond voedsel, een gezonde samenleving en een gezonde planeet zijn niet los van elkaar te zien,’ stelt Hazekamp in het rapport. ‘Industriële veehouderij en het verbouwen van monoculturen, met intensief gebruik van chemische stoffen, zijn desastreus voor mensen, dieren en het milieu. We moeten af van grootschalige en intensieve voedselproductiemethoden.’
Russische roulette
Hoe gezond ons eten is, hangt niet alleen af van de samenstelling van een product, maar ook van de manier waarop het is gemaakt. Het productieproces heeft grote effecten op onze leefomgeving en daardoor op onze gezondheid. Voedsel- en landbouwsystemen stoten wereldwijd 30% van alle broeikasgassen uit, en binnen de EU is de landbouw verantwoordelijk voor ongeveer 90% van de ammoniakuitstoot. Ons huidige voedselsysteem is daarmee een van de hoofdoorzaken van luchtverontreiniging, natuurafbraak en de klimaatcrisis. Ook het overmatige gebruik van landbouwgif veroorzaakt grote schade aan de gezondheid van mens, dier en milieu.
Daarnaast vormt de intensieve veehouderij een broeinest voor zoönosen: ziekten die overspringen van dier op mens. De huidige Covid-pandemie laat zien wat de gevolgen daarvan kunnen zijn. Op dit moment houden we in de EU jaarlijks meer dan zeven miljard dieren, vaak met grote aantallen in kleine ruimtes: ‘een vorm van Russische roulette’, aldus Hazekamp. ‘Als we ons voedselsysteem niet verduurzamen, is het wachten op nieuwe uitbraken van besmettelijke dierziektes; eerder zagen we al ziektes als Q-koorts en Influenza A ontstaan in de veehouderij. We mogen zulke waarschuwingen niet langer negeren.’
Eerlijke informatie, ambitie en daadkracht
Het rapport dringt daarom aan op een echt ambitieuze landbouwstrategie. Het roept de Europese Commissie op om de gevolgen van de intensieve veehouderij op klimaat, milieu en biodiversiteit expliciet te erkennen en daar ook echt wat aan te doen. Door EU-landen wettelijk te verplichten het gebruik van landbouwgif en antibiotica terug te dringen; door te stoppen met het subsidiëren van intensieve landbouw en veehouderij; en door lokale, biologische en plantaardige voedselproducten te stimuleren. Overschakelen op meer plantaardige eiwitten is volgens Hazekamp dé manier om veel milieu- en klimaatproblemen aan te pakken en verdere ontbossing binnen én buiten Europa te voorkomen. ‘Wetenschappers van Oxford stelden jaren geleden zelfs al vast dat we iedereen van voldoende voedsel kunnen voorzien en grond kunnen teruggeven aan de natuur als we meer plantaardig gaan eten.’
Hazekamp pleit ook voor betere en eerlijkere informatie op producten. ‘Je kunt de transitie naar een gezond voedselsysteem niet afschuiven op consumenten. Maar zolang er vlees en andere producten verkocht worden die ernstige effecten hebben op gezondheid, milieu, klimaat en dierenwelzijn, hoort daar ook eerlijke informatie bij,’ aldus het parlementslid. ‘Daarnaast zouden de meest duurzame en gezonde keuzes, ook de meest betaalbare keuzes moeten zijn.’
Dat dit soort maatregelen vooralsnog niet in de Farm to Fork-strategie terecht zijn gekomen, of daar zelfs actief uit zijn geschrapt, is onder meer het gevolg van de lobby van de grootste belangengroep voor Europese boeren. Uit onderzoek van Corporate Europe Observatory bleek dat de eisen die deze groep achter de schermen stelde in schril contrast staan met de publieke steunverklaringen aan familiebedrijven, de Green Deal en het Klimaatakkoord van Parijs. ‘De lobby-groep verdedigt in werkelijkheid niet de belangen van de boeren, die worden verdrukt door de industrialisering en schaalvergroting van de landbouw, maar die van de agro-industrie’, aldus het onderzoeksrapport.
Wereldwijde transitie - juíst ook voor de boeren
Tegenstanders van maatregelen voor een landbouwtransitie schetsen vaak een tegenstelling tussen landbouwbelangen en milieubelangen. Onterecht, volgens Anja Hazekamp. ‘Juist klimaatverandering en verlies van biodiversiteit zijn de grootste bedreigingen voor boeren. Droogtes, overstromingen en verlies aan genetische diversiteit ondermijnen de basis die nodig is voor voedselzekerheid. Een leefbaar klimaat en een robuuste natuur zijn ook in het belang van de boeren.’
In haar bijdrage van vorige week, hekelt Anja Hazekamp dan ook het onlangs tot stand gekomen nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid van de EU, waarin de financiering voor landbouw voor de komende zeven jaar is vastgesteld. ‘Er zijn talloze rapporten uitgebracht waarin staat dat we nu op een doodlopende weg zijn,’ stelt Hazekamp. ‘Toch gaat het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid door op dezelfde doodlopende weg. Hoe denkt u, Commissie, aan de ene kant milieu- en klimaatdoelstellingen te behalen, terwijl u aan de andere kant doorgaat met miljardensubsidies voor de intensieve veehouderij?’