Dünyada bir ilk: Ekvador doğadan sonra vahşi hayvanlara da yasal haklar tanıyor


19 Mayıs 2022

Ekvador tarihî bir dava ile bireysel vahşi hayvanlara yasal haklar tanıyan dünyadaki ilk ülke oldu. Bu karara göre vahşi hayvanlar tüzel kişiler olarak kabul edilecek ve var olma, avlanmama, yakalanmama ve satılmama hakkına sahip olacaklar. Bu, hayvanların ve doğanın korunması için bir dönüm noktası. Hayvanları Koruma Partisi ve dünya çapında hayvan haklarını savunan diğer siyasal partiler yıllardır hayvan haklarının, doğa ve çevrenin korunmasının anayasaya dahil edilmesini savunuyorlar.

Ekvador doğa ve çevrenin korunması alanında önemli, öncü bir ülke. Bu Güney Amerika ülkesi 2008 yılında dünyada doğa haklarını ulusal anayasaya dahil eden ilk ülke oldu. Şimdi de bireysel hayvanların haklarını tanıyarak tekrar tarih yazıyor. Bu tarihî karar, sadece Amazon bölgesinde bulunan bir tür olan, doğada yakalanmış bir yünlü maymun hakkında açılan bir davada alındı. Hayvan on sekiz yıl boyunca evcil hayvan olarak tutulduktan sonra ele geçirilmiş ve bundan kısa bir süre sonra hayvanat bahçesinde ölmüştür. Anayasa mahkemesi yünlü maymunun hiç doğal ortamından çıkarılmaması gerektiğine, vahşi hayvanları sahiplenmenin yasadışı olduğuna ve hayvanın ihtiyaçlarının gözetilmediğine hükmetti.

Yüksek mahkeme ayrıca hayvanların tüzel kişilik olarak kabul edilebileceğini ve doğa hakları altında koruma altına alınabileceğine de karar verdi. Bu sadece hayvanlar için bir dönüm noktası değil. Bu uluslararası hukukçulara göre, genelde önemli türler olarak kabul edilmeyen hayvanlarla ilgilenmeyen doğa hukukunun gelişmesi yolunda da önemli bir adım. “Bu karar çok önemli çünkü artık doğa hakları, bireysel veya küçük gruplar halindeki hayvanların yararına da kullanılabilecek” diye açıklıyor Harvard Üniversitesi hukuk profesörü Kirsten A. Stilt. Böylelikle Ekvador hayvan haklarını en yüksek düzeye çıkararak hayvanların ve doğanın korunmasında öncü ülke haline geliyor.

Hayvan ve doğa hakları

Hayvanlara, doğaya ve çevreye hak tanınması çağrısı dünya çapında gittikçe yükseliyor. Aralarında İtalya, Bolivya, Şili, Kolombiya, Meksika, Panama, Yeni Zelanda ve Bangladeş’in de bulunduğu gittikçe daha fazla ülke Ekvador’u örnek alarak doğa haklarını tanıyor ve çevrenin korunmasını anayasaya dahil ediyor.

Hollanda Hayvanları Koruma Partisi yıllardır hayvan ve doğa haklarının tanınmasını savunuyor. “Şirketlerin haklarının olmasını normal karşılıyoruz. Şirketlerin çıkarları gayet iyi korunurken, bunun önemli ve kırılgan doğal alanlar için de mümkün olmaması garip.” diyor Wassenberg. “Eğer doğa da haklar kazanırsa, kırılgan ekoloji de ekonominin yüksek sesli çıkarlarına karşı bir ses kazanacak.” Parti geçtiğimiz sene, insan eylemleri ile ekosistemlerinin büyük çapta zarar görmesi ve yok edilmesi olan çevrekırımın suç sayılması için kapsamlı bir yasa teklifi sunmuştu.