Race naar vaccin biedt kans voor proefdiervrij onderzoek
Bij de zoektocht naar een vaccin tegen het coronavirus worden wereldwijd grote aantallen proefdieren gebruikt. Want, zo luidt de hardnekkige aanname, dierproeven zijn een cruciaal onderdeel van medisch onderzoek. Maar het idee dat “proefdieronderzoek ons versneld uit de lockdown zou kunnen halen, is een valse geruststelling waarvoor geen enkele aanwijzing bestaat”, aldus Tweede Kamerlid van de Nederlandse Partij voor de Dieren Frank Wassenberg. “Dierproeven kosten veel tijd en geld, terwijl 85 procent van alle dierproeven voor nieuwe medicijnen geen enkel resultaat oplevert voor mensen.” De Partij voor de Dieren pleit er daarom voor volop in te zetten op innovatief proefdiervrij onderzoek. “Laten we deze crisis als keerpunt gebruiken, juist omdat we haast hebben.”
Wereldkaart van de European Animal Research Association waarop te zien is welke instituten wereldwijd zich bezighouden met (proefdier)onderzoek naar Covid-19.
De opmars van het coronavirus is door de wereldwijde lockdown-maatregelen afgeremd, maar niet gestopt. Een vaccin tegen Covid-19 is daarom belangrijk en de race daarnaartoe is in volle gang. De zoektocht naar een remedie gaat hand in hand met het zoeken en testen van dieren die op een vergelijkbare manier als de mens gevoelig voor het virus zouden kunnen zijn. Onderzoekscentra wereldwijd testen daarom op muizen, fretten, cavia’s, konijnen, hamsters en apen - want dierproeven maken deel uit van de gebruikelijke biomedische praktijk en wereldwijd is wettelijk vastgelegd dat nieuwe medicijnen eerst op dieren moeten worden getest.
Dit heeft niet alleen hartverscheurend dierenleed tot gevolg, het is ook inefficiënt. De tijd- en geldverslindende dierproeven zeggen lang niet altijd iets over de werking van een geneesmiddel bij mensen. Proefdieren blijken namelijk vaak te zeer van de mens te verschillen om de onderzoeksresultaten goed te kunnen vertalen naar de mens. Uit voortschrijdende inzichten in de genetica en celbiologie blijkt dat het huidige systeem waarbij dieren kunstmatig ziek worden gemaakt om vervolgens het genezingsproces te onderzoeken, achterhaald is. Veel onderzoekers snakken daarom naar betere alternatieven.
Alternatieven
En die zijn er ook. Computertechnologie in combinatie met het kweken van cellen en organen in het laboratorium bijvoorbeeld, of restmateriaal uit de operatiekamers van ziekenhuizen. Menselijk weefsel vertelt namelijk veel meer over de werking van medicijnen in de mens dan proefdieren ooit zullen doen. Maar, zo vertelt Wassenberg: “Veel politici hebben weinig kennis van de vele beperkingen van proefdierenonderzoek. De angst voor het nieuwe overheerst. En dus gebeurt er weinig: proefdieronderzoek wordt nog steeds gezien als de heilige graal.”
Protest tegen dierproeven in 2019 in Rotterdam.
Volgens de Partij voor de Dieren moet én kan dat anders en biedt de huidige race tegen de klok ook kansen: “De ontwikkeling van een vaccin tegen corona kan een belangrijke testcase zijn. Normaalgesproken neemt dat zeker tien jaar in beslag, nu zijn er onorthodoxe maatregelen nodig om het proces te versnellen. Een maatregel die genoemd wordt is het overslaan van de gebruikelijke dierproef. Dat scheelt naast immens veel dierenleed ook veel tijd. In plaats daarvan kunnen innovatieve onderzoeksmethoden zonder proefdieren dan breed worden inzet.”
Verbod op proeven op apen
De Nederlandse Partij voor de Dieren pleit al jaren voor het afbouwen van dierproeven en het stimuleren van proefdiervrij onderzoek. “Als we de ontwikkeling van onze kennis van ziekte en gezondheid niet langer willen laten remmen door dierproeven, moet de overheid andere keuzes durven maken. De overheid steekt elk jaar vele honderden miljoenen euro’s subsidie in onderzoek met proefdieren - geld dat niet kan worden besteed aan proefdiervrij onderzoek, ook al worden juist daar steeds betere resultaten mee bereikt. Dat moet anders.” De partij roept de regering daarom op echt te investeren in innovatieve technieken door een percentage van het proefdierenbudget over te hevelen naar proefdiervrij onderzoek.
Apen die worden gebruikt voor gruwelijke proeven in het in Nederland gevestigde Biomedical Primate Research Centre. Foto: Remco Stunnenberg.
Daarnaast wil de Partij voor de Dieren zo snel mogelijk een verbod op onderzoek met apen en sluiting van het BPRC, oftewel Biomedical Primate Research Centre - het grootste apenonderzoekscentrum van Europa. Twee weken geleden werd bekend dat daar Java-apen zullen worden besmet met het Covid-19-virus en ingespoten met experimentele vaccins. “Tegen onderzoek met apen bestaat veel maatschappelijke weerstand. De experimenten zijn vaak erg wreed en pijnlijk. Onderzoekers proberen nu het imago te verbeteren en mee te liften op de - terechte - hunkering naar een vaccin, maar het enige dat vooralsnog vaststaat is dat in dit onderzoek Java-apen ernstig zullen lijden, zonder enige garantie dat dat lijden enige verlichting zal brengen voor huidige of toekomstige Covid-19-patiënten. Onderzoekers die apetrots melden dat ze dieren gaan besmetten voor het algemeen belang, dienen vooral hun achterhaalde eigenbelang.”
Ook zusterpartijen en andere dierenrechtenorganisaties wereldwijd vroegen twee weken geleden, op Wereldproefdierendag, aandacht voor de tientallen miljoenen proefdieren die wereldwijd - vaak voor niets - lijden en sterven. Samen zetten deze partijen zich in voor innovatieve onderzoeksmethoden zonder proefdieren en mét betere resultaten. Want: “Waarom zouden we een verouderd en achterhaald onderzoeksysteem overeind houden als er diervriendelijke, minder omslachtige alternatieven zijn?”.